Aanvoelen

18 april 2019

Aanvoelen

Eva Gurlacher spreekt met Annemiek Schrijver in het tv-programma De Verwondering over het onverwachte gebaar van medemenselijkheid, dat haar vader Gerard Durlacher heeft ervaren. Het verhaal van dit gebaar staat in zijn boek Strepen aan de hemel. Zij leest het voor. De woorden raken haar. En mij, als kijker, ook. 

Haar vader kwam, na Auschwitz overleefd te hebben, volkomen berooid in Parijs aan. Daar vulde toen een abrikozenverkoopster een zak vol met zachte oranje abrikozen voor hem en legde die als een baby bij hem in de armen. Met een glimlach en ze wilde er niets voor hebben. Zij voelde aan wat hij nodig had. Zo’n gebaar, zegt Eva Gurlacher, kan een mens weer hoop geven. Juist het gebaar van een vreemde, van iemand van wie je het niet verwacht, komt sterk binnen. 

Op een liefdevol gebaar hoop je vaak wel bij je naaste. Maar als dat niet gebeurt, kan het uitblijven ervan teleurstellend zijn. Judith, die ik spreek, heeft de uitzending ook gezien. Zij heeft gehuild na het voorlezen. Het verhaal van Gerard Durlacher doet haar beseffen hoezeer zij eigenlijk steeds tevergeefs hoopt en wacht op zo’n gebaar van haar familie. Het voelt soms alsof haar broer en zus oogkleppen op hebben, en haar niet zien staan. Als we doorpraten, valt het Judith op dat het tonen van kwetsbaarheid niet vaak gebeurt binnen haar familie. Sterk zijn en altijd blijven doorgaan, dat is het devies. Nu willen zij langs komen en blijven eten. Ze ziet ertegen op. 

Judith is zeer onder de indruk van de invoelendheid van de abrikozenverkoopster.  Ze vraagt zich daarnaast af of zij zo’n gebaar van een vreemde zelf eigenlijk zou kunnen accepteren. Alsof zij het niet waard is. 
En wat zou voor jezelf een acceptabel, heel klein, liefdevol gebaar kunnen zijn? Judith denkt lang na. Dan klinkt het ineens: even op de bank gaan liggen. Die ontspanning mezelf toestaan. Hoe zou het voelen als je die zo mooi geformuleerde behoefte ook hardop tegen jezelf zou zeggen: Je mag, lieverd, je mag even gaan liggen. Je lichaam heeft zoveel te verduren, het heeft nu rust nodig. Heerlijk, lacht Judith door haar tranen heen.

Zoeken naar wat je echt nodig hebt, lukt soms niet alleen. En als je het gevonden hebt, dat jezelf toestaan, is ook nog een hele klus. Maar pas als je voor jezelf helder hebt waar je echt behoefte aan hebt, kun je het aan een naaste vertellen. Het kan de naaste die niet zo goed is in aanvoelen als de abrikozenverkoopster, helpen te begrijpen wat je nodig hebt. 

Petra ter Berg