Verlangen naar verbinding
27 augustus 2020
Verlangen naar verbinding
Relaties doen ertoe. Een gevoel van verbondenheid hebben we nodig in het leven. Soms kan een toevallige ontmoeting dat ook teweeg brengen.
Toen op de vierde studiedag over interreligieuze dialoog en leiderschap dat de mooie naam Emoena (Vertrouwen) draagt, in het Wereldhuis in Amsterdam mijn tas van de trap viel, maakte dat een enorme herrie. Iemand kwam terug naar boven aansnellen en pakte de tas voor mij op. Gaat het? vroeg de man vriendelijk. Zal ik de tas verder naar beneden dragen? Toen ik opkeek zag ik dat het mededeelnemer Yunus was die dat vroeg en die mij dat aanbod deed. Hij was niet alleen bezorgd om mijn tas, Yunus dacht dat ik met tas en al ook nog zou kunnen vallen. Zijn vriendelijke woorden hebben grote indruk op mij gemaakt. Het is voor mij een van de belangrijkste momenten van de cursus geweest. Het ervaren van de goedheid van een ander mens, van een moslim voor een jood. Zoals Levinas het zo mooi zegt, op momenten van kwetsbaarheid kun je God in het gelaat van de ander ontmoeten en kun je je verbonden voelen.
In mijn werk merk ik ook hoezeer mensen wanhopig verlangen naar verbinding met een hoger doel of met een ander mens, maar dat zij dat doel of die ander in hun leven niet kunnen vinden. Alleen als het veilig voelt durven zij hun kwetsbaarheid te tonen. Dan kan er in het gesprek over hun worsteling verbondenheid ontstaan en weer iets van perspectief opdoemen. In de gewone omgang schermen we vaak onze kwetsbaarheid en eenzaamheid af en tonen we alleen de buitenkant, terwijl we diep van binnen hunkeren naar verbinding.
David Brooks, schrijver van De tweede berg, heeft het over verschillende bronnen van verlangen naar verbinding die elkaar in ons innerlijk afwisselen. “De ene bron is het ego, dat schreeuwt: kijk naar mij, merk mij op! De andere bron is het hart, dat roept: hou van mij, en: ik wil van jou houden! En dan heb je nog de ziel, die verlangt om onderdeel te zijn van een groter verhaal.” Soms als ik me te veel laat meeslepen door het aanzien voor het eigen ego, dan kan het goed voor mij zijn om die andere bronnen weer aan te boren, om weer de kwetsbaarheid bij de ander te kunnen zien. “Het draait in het leven niet alleen om de vraag: wie ben ik, hoeveel aanzien krijg ik van de gemeenschap, maar ook om de vraag: met wie sta ik precies in relatie? En hoe ervaar ik de kwaliteit van die relatie? Als je denkt aan de momenten in je leven waarop je het meest voelde dat je leefde, waarop je de beste versie van jezelf was, dan zijn dat waarschijnlijk de momenten dat je samenwerkte met anderen aan een of ander ideaal dat groter was dan jezelf, zegt Brooks. Dat zijn de momenten waarop je ego zijn greep op je verloor. Dan kun je de energie voelen die ontstaat als je je inzet voor een hoger doel of voor een kwetsbare ander. Het leven voelt dan even als een geschenk.
Het werken in een klein groepje aan het gezamenlijke project Sjalom, Salaam, Vrede bij Emoena heeft mij ook dat gevoel gegeven. En in mijn kwetsbaarheid heb ik de respectvolle houding van Yunus leren kennen die als moslim elke dag het goede wil doen. Een ogenschijnlijk klein gebaar kan voor de ontvanger iets groots betekenen. Wij kunnen niet in het hoofd van de ander kijken en weten niet hoezeer een onbekende onze glimlach of ons gebaar onthoudt. Ook weten we niet hoezeer een onvriendelijke opmerking diep bij de ontvanger kan blijven hangen en het verdriet van de eenzaamheid kan versterken.
Het lijkt of deze bijzondere tijd ons nog bewuster naar binnen doet kijken. Laten wij ook naar buiten kijken, naar het appel dat de ander op ons doet, hoe klein dat ook lijkt te zijn. Dan kunnen wij ons verbonden voelen en waarachtig mens zijn.
Petra Klip-ter Berg