Overhandigen
28 november 2016
Overhandigen
Carry Ulreich heeft de onderduik overleefd en trouwt in 1946 met Jonathan Mass, een van de bevrijders, een soldaat van de Jewish Brigade. Het echtpaar scheept zich in naar Palestina en op een dag overhandigt Carmela Mass haar oorlogsdagboek, dat jarenlang op zolder heeft gelegen, aan haar zoon. Wat een bijzonder moment moet dat voor beiden geweest zijn. De zoon leest gebeurtenissen en gedachten uit het leven van zijn moeder waarover zij tot dan toe weinig met hem gesproken heeft. Hij is zo onder de indruk, dat hij het wil laten uitgeven.
Ontroerend om te zien hoe nu Carmela Mass daar op het podium van het Rotterdamse Bibliotheektheater voor ons zit en zo ad rem reageert op alle vragen. Ontroerend ook om er getuige van te zijn hoe zij, als negentigjarige overlevende, haar oorlogsdagboek 's Nachts droom ik van vrede, zelf overhandigt aan burgemeester Aboutaleb. Een zo belangrijk stuk van haar leven, nu een geschenk voor anderen.
Het schrijven in een dagboek is ook als een geschenk voor de auteur zelf. Je luistert naar je eigen verhaal en niemand die je onderbreekt of niet goed luistert en de verkeerde vragen stelt. Je kunt je al schrijvend wentelen in de bubbel van je herinnering en je bezinnen op wat gebeurd is. Door op te schrijven wat het leven met je gedaan heeft en wat jij met dat leven gedaan hebt, kan er helderheid ontstaan in het verhaal van je herinneringen. Het verhaal van wat je gemaakt heeft tot wat je bent, dat kun je dan beschermen en koesteren. Als Carmela de beslissing heeft genomen haar dagboek te laten lezen aan haar zoon, kan de zoon binnentreden in de wereld van de beelden en gedachten van zijn moeder tijdens de oorlog.
Laatst vertelde een vader me dat hij al heel lang geen contact meer met zijn zoon heeft gehad. De zoon had alle contact na de scheiding van zijn moeder met hem verbroken. De vader wilde zo graag zijn verhaal vertellen aan zijn zoon. We bespraken de mogelijkheid van het opschrijven van zijn verhaal, wat dat voor hem zou kunnen betekenen. Het deed hem opveren. Het opschrijven van zijn persoonlijke verhaal kost veel tijd, maar geeft hem ook veel. Het doet hem nadenken over de waarden die hij hoogacht en over de dingen waar hij spijt van heeft. Schrijven is dan ook een beetje los laten en dat kan ruimte maken van binnen. Misschien zal de vader het niet zelf bij leven aan zijn zoon kunnen overhandigen, maar dan doet de notaris dat, namens hem, ooit. Overhandigd zal het worden en in stijl. Op die stijl komt het dan misschien nog wel het meeste aan. Want je overhandigt wel iets kostbaars. Het verhaal van een mens.
Petra ter Berg