Koesteren
17 mei 2017
Koesteren
Met Pesach hebben we ons verleden gekoesterd en hebben daar zelfbewustzijn aan ontleend. Het blijkt dat zelfs bij sterk afnemend geheugen vroegste herinneringen nog kracht kunnen geven. Filmmaker Michael Rossato-Bennett laat het zien in zijn indrukwekkende documentaire Alive inside. Hij heeft zijn visie toegelicht in het laatste nummer van het tijdschrift Tenachon. Muziek is bij mensen met Alzheimer de sleutel tot het maken van echt contact. Niet zomaar wat muziek, maar de fijne muziek uit de eigen jeugd. Wanneer de mens, die losgekoppeld is geraakt van de omringende wereld, deze muziek hoort, maken die klanken iets in hem wakker. Dan kun je zijn ziel ontmoeten. Rossato adviseert ons, wanneer we nog goed van geheugen zijn, een muzieklijst met favoriete nummers samen te stellen.
Sommige mensen missen echter het gen voor muziek. Mijn vader ook. Hij luisterde nooit naar muziek. En toch, toen ik hem tijdens mijn opleiding tot geestelijk verzorger interviewde over zijn muzikale biografie, vertelde hij niet alleen over wat stilte in het bos met hem deed, maar herinnerde hij zich ook een liedje dat zijn moeder wel eens voor hem zong. En hij vertelde over een geluid dat hem diep geraakt had. Dat was in de onderduik. Het was het geluid van Engelse vliegtuigen die ’s nachts naar Duitsland vlogen. Dat geluid is zo bepalend voor hem geweest, dat hij besloot, als hij eruit zou komen, later piloot te worden. De ronkende motoren is hij blijven koesteren. Ze hebben hem er steeds aan herinnerd het leven te leven.
En soms kan muziek een mens ook intens verdrietig maken. Laatst sprak ik Tony, die een jaar geleden volkomen onverwacht door zijn geliefde na vele jaren van samen zijn, in de steek gelaten is. De relatie is niet in harmonie beëindigd. Steeds wanneer Tony ergens muziek hoort waar ze samen heel graag naar luisterden, voelt het heden voor hem als een zwarte afgrond. Naar muziek luisteren doet hij helemaal niet meer. En weinig naasten willen zijn verhaal nog horen. Dan kan ik als geestelijk verzorger nabij zijn. Niet alleen in zijn gevoelens en in zijn levensverhaal, maar ook in zijn nadenken over mijn vraag hoe het hem gelukt is zich staande te houden. En in het nadenken over de vraag wat hij anders zal doen wanneer de schokkende gebeurtenis van het verbreken van zijn relatie minder een dagelijks probleem in zijn leven zal zijn. Als zijn antwoord tot klinken komt, komt er een begin van ruimte om langzaam een nieuwe betekenis te kunnen geven aan het definitief afgesneden zijn van zijn geliefde. Dan kan hij het gloren van een nieuwe toekomst weer voorzichtig beginnen te koesteren.
Petra ter Berg