Oplichten

8 november 2018

Oplichten

Vaak staan de ogen van Rachel dof. Soms ogen ze waakzaam en kijkt Rachel scherp om zich heen, terwijl ze zoekt naar de geluiden die haar oren in het huis opvangen. Praten lukt haar niet meer, maar voelen wel. Graag pakt Rachel de hand vast van degene die bij haar komt zitten. 

Vanmiddag zit ik bij haar. Haar ogen glijden weg, maar de hand groet, en houdt mijn hand vast. Blijft die vasthouden. Samen zitten we. Wat een mooie jurk heb je aan, Rachel, zo zacht. Rachel begrijpt het woord jurk. Ze kijkt naar de jurk en produceert een klank.  
Vanavond, weet ik, gaat ze niet naar sjoel. Op de vrijdagen dat het haar dochter niet lukt om haar mee te nemen naar de dienst, steken we ’s middags samen de sjabbatkaarsen aan en zegenen we de wijn. Het aansteken, als we samen met de brandende lucifer voorzichtig naar de twee lontjes gaan, is voor mij altijd een spannend moment. In mijn achterhoofd heb ik dan beelden van wat er mis zou kunnen gaan. Ook de zegenspreuk over het aansteken van de kaarsen doe ik altijd met een oog open. Rachels ogen zie ik dan iets oplichten, als ze gericht kijkt naar de vlammetjes in de waxinelichthouders. Haar beide handen houd ik vast en ik probeer ze niet te hard vast te pakken, maar wel zo dat ze op veilige afstand boven het kaarslicht blijven hangen.  Mijn aandacht gaat op en neer van Rachels handelen naar mijn gebaren en woorden. 

Maar bij het ritueel aan het eind van mijn bezoek zijn we in volledige ontspanning. Dan kan ik in alle rust haar beide handen zachtjes pakken en zing ik de eerste regel van het Sjema:  Sjema Jisraeel, Adonai Elohenoe, Adonai  Echad. De aan onszelf gerichte oproep, die klinkt als een hartenkreet: Hoor, o Israël, de Eeuwige onze God, de Eeuwige is Een. 
En dat brengt haar hele gezicht tot leven. Een en al zintuig is Rachel. Ze neemt de klanken tot zich en glimlacht. Ruimte ontstaat om te ontvangen. Een moment van ruimte voor ontmoeting met de klanken van mijn stem, met de melodie, met elkaar. Rachel luistert door de woorden en de klanken heen en komt ergens aan waar diepe blijdschap is. Dat laten haar oplichtende ogen en haar breed glimlachende mond zien. Een intense ervaring voor ons allebei. Alsof eeuwige omhulling even voelbaar is. Een omhulling die in de stilte daarna nog doorwerkt. 
Dan begint Sjabbat voor Rachel en mij pas echt.

Petra ter Berg