Omdenken

17 oktober 2017

Omdenken

Rabbijn Sacks heeft het in een van zijn laatste columns op zijn website over de kracht die het joodse gedachtegoed mensen kan bieden. Hij denkt daarbij niet alleen aan het benoemen van bijvoorbeeld de gedachte van gelijkwaardigheid van ieder mens voor de wet. Hij benadrukt ook de veelzijdigheid van het denken in het Jodendom. Een mooi voorbeeld daarvan geeft de Talmoed, het joodse commentaar op de Bijbel uit ongeveer het jaar 500. Daarin staan een zee van uitwaaierende gedachten, commentaren en antwoorden op vragen die steeds net weer iets anders geformuleerd zijn. Telkens vindt dan perspectiefwisseling plaats. De Talmoed neemt ons mee in de mogelijkheid om verstarde ideeën los te kunnen laten.

Sacks beschrijft ook welke gedachten zijn eigen leven hebben veranderd. Hij vertelt hoe hij eens een vergadering leidde, waarbij rabbijnen hun zorgen uitten over de visie van de voorzitter van een door Sacks opgezette organisatie. Zij richtten zich op een zeer kritische manier tegen de als vrijwilliger werkende, zeer betrokken en geleerde voorzitter van de organisatie. Deze voorzitter bleef de hele vergadering sereen onder alle kritiek.  Na afloop maakte Sacks hem excuses voor de manier waarop hij benaderd was. De voorzitter glimlachte naar hem en verzocht hem zich niet druk te maken. Tenslotte zei hij: ‘Dit was een karaktervormende ervaring.’ Sinds die tijd zegt Sacks steeds tegen zichzelf wanneer hij geconfronteerd wordt met een controverse of een crisis: ‘Dit was een karaktervormende ervaring.‘ 

Zo’n gedachte accepteert de gebeurtenis en geeft kracht. 

Voor rabbijn Sacks gebeurt iets nooit zomaar. Dit is wat er gebeurd is. Hoe kan ik er op een betekenisvolle manier mee omgaan? Hoe kan ik het gebeurde in plaats van als een probleem als een zegen gaan zien? Ook na een ingrijpende gebeurtenis zoekt hij naar het antwoord op de vraag ‘Wat wil het leven hiermee van mij?’. Hij voelt zich daarin verwant met Viktor Frankl, die Auschwitz overleefde en op basis van zijn eigen ervaringen na de oorlog een nieuwe vorm van betekenisgeving in de psychotherapie ontwikkelde.

Terwijl ik de column van Sacks lees, sta ik stil bij de gedachte die mijn leven veranderd heeft. Als een zeer heftige gebeurtenis heb ik de dood van mijn eerste kind bij zijn geboorte ervaren. In mijn jeugd ben ik opgevoed met ‘God bestaat niet’, maar tijdens de bevalling van mijn zoon heb ik een wel heel intense ervaring gehad. Ik heb gezocht naar woorden daarvoor. Helaas was er geen joods pastoraal werker in het ziekenhuis werkzaam. Het was alsof tijdens de bevalling een liefdevol, krachtig licht de ziel van mijn zoon heeft opgenomen. Vanaf dat moment ben ik verbinding gaan zoeken met mijn joodse wortels en met joodse spiritualiteit. De dood van mijn zoon heeft mij een troostende en kracht gevende gedachte gebracht: God is er.

Petra ter Berg