Buigen
10 februari 2016
Buigen
Op vrijdagavond kan ik in sjoel genieten van de lichte buiging die we maken bij het verwelkomen van Sjabbat. Even in die beweging zijn en ontvangen wat er is. De zevende dag, zei Heschel, is als een paleis in de tijd, met een koninkrijk voor allen. Het is niet de dag, maar de speciale sfeer waarmee de mens zich dan kan omringen. Dat buigend verwelkomen van de koningin van Sjabbat, van de Sjechina, het vrouwelijke aspect van God in de wereld, vind ik een indrukwekkend gebaar. Het buigen in sjoel anticipeert op wat gaat gebeuren: het ontvangen van het Andere.
In de dagelijkse omgang buigen we niet vaak. Op het podium zien we dat buigen nog wel. Dan gebeurt het om het applaus, de waardering en genegenheid van het publiek zichtbaar te ontvangen.
Het liefdevol kunnen buigen koppel ik aan het kunnen voelen van nederigheid. Nederigheid, schreven twee Amerikaanse onderzoekspsychologen eind 2014, is de meest ondergewaardeerde deugd van deze tijd. Wie nederig is, heeft een kalm, accepterend zelfbeeld. Te weinig zelfvertrouwen is geen kenmerk van nederigheid, maar van depressie, zeggen de onderzoekers. Te veel zelfvertrouwen of een wiebelig zelfbeeld en niet voor de ander willen buigen, hoort volgens hen bij narcisme.
Ook de joods-spirituele beweging Mussar, beschouwt het kunnen voelen van nederigheid als eerste stap op het pad van de ontwikkeling van innerlijke harmonie. Mussar ziet in de toewijding aan dienstbaarheid en aan de behoeften van de ander de mogelijkheid je eigen innerlijk welzijn te kunnen bewerkstelligen.
Het voelen van respect, dankbaarheid en blijheid zitten voor mij ook in dat gebaar van nederigheid in sjoel, omdat er voor mij een gevoel van verbondenheid in gelijkwaardigheid in zit. Zoals rabbijn Lawrence Kushner het zo mooi zegt: 'Iets van God is in mij en iets van mij is in God'.
In het stijldansen kunnen we ook nog die lichte buiging bij het vragen en het accepteren van de dans zien. Het respectvolle omgaan en meebewegen met de ander bij het stijldansen bouwt een brug met die ander, die woorden alleen niet tot stand kunnen brengen.
Opstandige kinderen de tango en de rumba leren dansen, dat is niet makkelijk. En al zeker niet als het om Joodse en Palestijnse kinderen gaat, die opgroeien in een sfeer van diepgeworteld wantrouwen. En toch is dit Pierre Dulaine gelukt in Jaffa, zoals de documentaire Dancing in Jaffa uit 2013 laat zien. Ik maak een buiging voor hem.
Petra ter Berg
